ERHAN ACAR
Otomobil satın alırken sunulan seçenekler 5-6 yıl öncesine göre çok daha geniş ve bu seçenekler arasındaki farklar da daha derin. Türkiye’de bu çeşitliliği tam anlamıyla yaşadığımız söylenemez, zira bahsettiğimiz zenginlikteki derinliği yaratan temel unsurlardan biri yeni nesil motorlar ve bu konuda ne firmalar ne de tüketiciler konuyla çok ilgili değil. Birçok gelişmiş ülkede hibrit veya tam elektrikli motorlu otomobillere talep dikkat çekici şekilde artıyor. Sadece gelişmiş ülkelerde de değil, mesela komşu ülke Gürcistan’a 2017 yılında ithal edilen binek otomobillerin %40’tan fazlası hibrit ya da elektrikli araçlardan oluşuyor.
İçten yanmalı motorlara kıyasla daha az seçenek sunsalar da artık ülkemizde de hibrit motora sahip farklı marka ve modeller otomobil şirketlerinin cephaneliklerinde bir yere sahip. Sana en uygun araç dizel ya da benzinliden ziyade bir hibrit olabilir mi? Bu sorunun yanıtına temel bilgilerle biraz ışık tutmaya çalışalım.
İçindekiler (Hızlı ulaşım)
Mild (Baz) Hibrit
Bu tip melezler, içten yanmalı motor ve elektrikli motor birlikteliğini sınırlar; iki güç kaynağı birbirinden bağımsız olarak kullanılamaz. Bunun yerine, küçük elektrikli motor yalnızca fosil yakıtlı motora yardımcı olmak için kullanılır. Mütevazi bir gücü, cazip verimlilik kazanımları ile sunan daha basit güç aktarım sistemleri ile bu araçlar, hibrit bir otomobile sahip olmanın en ucuz yoludur.
Alternatör kayışlı bir marş motoru kullanan Mild Hibrit sistemler frenleme sırasında enerjinin yeniden kazanılmasını sağlayarak pilleri/aküleri besler. Bu enerji daha sonra normal sürüş sırasında içten yanmalı motoru desteklemek ya da daha titreşimsiz ve verimli dur-kalklar için kullanılıyor. Suzuki, Mercedes ve Audi gibi üreticiler hibritlerinde bu tip bir yaklaşım tercih ediyor.
Tam (Full) Hibrit
Tam hibrit veya paralel hibrit olarak adlandırılan sistemler, aynı anda veya birbirinden bağımsız olarak hem içten yanmalı motoru hem de elektrikli motorları kullanabilirler. En yaygın kullanılan hibrit taşıt türü olan tam hibritlerin elektrik depolama kapasiteleri çok yüksek değildir. İçten yanmalı motorla birlikte kullanıldığında güç ve performansta hatırı sayılır artışlar sağlarken, yakıt verimliliğini de artırırlar. Elektrik motorları da doğrudan güç aktarımına bağlı olduğu için sadece elektriğe güvenerek de işine bakabilirler. Düşük hızlarla ve kısa mesafelerle etkinliğini kısıtlayan küçük piller, bu dezavantajından bir avantaj yaratıyor: Sürüş esnasında kısa sürede yeniden şarj olabilme. Özellikle trafik sıkışıklığının günlük bir dert olduğu metropollerde yakıt verimliliği bariz farklar yaratabiliyor. Hibrit otomobillerin tartışmasız lideri Prius ve Toyota’nın diğer çok tutulan hibrit modelleri bu sistemle ciddi bir başarı yakaladılar.
Plug-in Hibrit
Plug-in veya kısaca PHEV, pillerini şarj etmek için fişe takılabilen bir melez motor sistemini tarif ediyor. PHEV araçlar temel olarak Full Hibrit konseptini tam elektrikli bir araca daha yakın hale getirir; harici bir güç kaynağından şarj edilebilen daha büyük pil bataryaları ekleyerek bir Full Hibrit’ten alacağınızdan çok daha iyi bir elektrikli motor menzili sağlar.
Aracın pilini geceden şarj ederek, güne tam bir şarjla başlayabilir ve sessiz, yakıt tasarruflu elektrikli sürüş modundan yararlanarak başlayabilirsin. Günlük tipik araç kullanım mesafeleri 50 km civarında olan kullanıcılar veya evine dönmeden önce mesela ofislerinde ya da otopark alanlarında şarj imkanı olan araç sahipleri, benzin motorunu kullanmadan hibrit araçlarını teoride bir tam elektrikli otomobil olarak kullanabilirler.
Şarj bittiği anda araç bir Full Hibrit’e dönüşüyor fakat görece büyük pillerinin getirdiği ekstra ağırlık, Plug-in Hibrit bir aracı Full bir araca göre bu modda daha az verimli yapıyor. Tam anlamıyla verim almak için aracı günlük olarak şarj etmek çok önemli. Araştırmalar hatırı sayılır sayıda kullanıcının buna dikkat etmediğini ve neticede benzinli bir araçtan daha verimsiz bir hibrit otomobil deneyimi yaşadıklarını gösteriyor. Toyota, Hyundai, Mitsubishi ve Mini gibi üreticilere ek olarak, üst segmentte de BMW, Mercedes, Volvo ve Porche gibi üreticiler bu motor tipinde seçenekler sunuyor.